HARDOP KIJKEN
van Ad de Visser
Je kan naar een
schilderij kijken en kijken naar een schilderij. Het tweede betekent dat je bereid bent om
op een bewuste analyserende manier te kijken naar wat de kunstenaar heeft
verwezenlijkt. Daarbij kan een
gereedschapskist vol hulpmiddelen handig zijn om naar een schilderij te
kijken. In dat boek krijg je die
middelen op een degelijke manier aangereikt.
Het sterkste punt aan dit boek is de layout: de tekst is mooi afgerond
per bladzijde en de talrijke illustraties op elke bladzijde staan telkens in
nauw verband met de tekst. Dat moet
heel wat puzzelwerk van de eindredactie gevraagd hebben, maar zij is er in
ieder geval, mooi in geslaagd om dit boek heel handig leesbaar te maken. Ook de keuze voor zwartwit illustraties is
weloverwogen, want het lijkt op het eerste gezicht wat bizar voor een boek over
kunst. Maar alleen in het hoofdstuk over
kleur, zijn de afbeeldingen in kleur afgedrukt. Een bewuste keuze want in de andere
hoofdstukken moeten we als lezer aandacht hebben voor aspecten als materiaal en
techniek, afmetingen en kader, de ordening, de ruimte, het licht, de beweging,
het standpunt en de plaatsing, de functie en de genese en de waarneming en de
garantie. Al die aspecten leren dat de
kunstenaar niet altijd zomaar aan de slag gaat, maar dikwijls bewuste keuzes
maakt over de manier waarop hij zijn werk aan de kijker wil voorstellen. In korte hoofdstukken en in een bevattelijke
taal werkt Ad de Visser rond tegenstelllingen in de kunstbeschouwing zoals:
lineair –
picturaal
plastisch –
ruimtelijk
veelheid –
eenheid
het absolute –
relatieve
duidelijkheid –
onduidelijkheid
statische –
dynamische
eigen schaduw –
slagschaduw
oppervlaktekleuren
– vlakkleuren
tectonisch –
atectonisch, waarbij tectonisch staat voor ‘een vreedzame coëxistentie tusen
het beeld zelf en de ruimte er omheen’.
‘Tektonikos’
betekent bouwmeester in het Grieks, dus atektonsich staat voor gemis aan rust
en stabiliteit.
Interessant aan dit boek is ook de twaalfdelige
kleurencirkel van Itten, met centraal de primaire kleuren rood, geel en blauw.
Uit het boek geplukt
p.90: De kleur rood (….)vertoont de eigenschap op ons
af te komen, terwijl blauw lijkt te wijken.
p. 66 citaat van Denis (Frans schilder) ‘Bedenk dat een schilderij – voordat het
een strijdros, een vrouw of een of ander verhaal voorstelt – in wezen een plat
vlak is, bedekt met kleuren die op een bepaalde manier geordend zijn.
p.137 Wat is werkelijkheid? Filosofisch gezien is de
werkelijkheid een van de meest abstracte dingen!
p.138 Zonder onze werkelijkheid te verliezen, of te
veronachtzamen, zouden we keer op keer moeten proberen de werkelijkheid van
anderen te begrijpen. Slechts in dat
geval kunnen we recht doen aan de kunstenaar en zijn werk.
