Niks is definitief, ook het
onderzoek naar het fenomeen taal niet. Deze conclusie neem ik mee nadat ik Het taalinstinct van Steven Pinker, een
Canadees psycholinguïst heb gelezen. In
dit boek krijgt de lezer een overzicht van wat de taalwetenschap door de jaren
heeft vastgesteld. En uiteraard is de geschiedenis van het taalonderzoek er ook
een van these en antithese, uiteraard ook van synthese, die dan weer op haar
beurt een antithese aanwakkerde.
Steven Pinker is er toch niet van overtuigd dat het talent voor taal echt
aangeleerd wordt door al of niet bewust aangereikte patronen en
dieptestructuren. Neen, taal is volgens
Pinker, iets wat elk individu instinctmatig verwerft en niet zomaar krijgt
aangereikt om na te bootsen. Pinker
stelt het klassieke nature/nurture debat in vraag, zeker wat betreft taal. Via talrijke voorbeelden legt hij de diverse
benadering over het fenomeen taal bloot.
Je leert bij wat oroniemen
zijn: geluidsketens die op twee verschillende manieren tot woorden kunnen
worden opgeknipt, bv. Hoe laat is het,
schatje? Tegenover Hoe laat is het,
schat je?
Uit het boek geplukt
p. 15 In ons sociale leven wordt de race niet gewonnen
door degenen die het snelst zijn, maar door degenen die verbaal het begaafdst
zijn – de boeiende redenaar, de zoetgevooisde verleider, het kind dat het door
overtuigingskracht wint van zijn meer uit de kluiten gewassen ouders.
p. 16 Taal is een duidelijk afgebakend deel van de
biologische structuur van onze hersenen
p. 28 De beste definitie is afkomstig van de linguïst
Max Weinreich: een taal is een dialect met een landmacht en een marine
p. 86 Mensen denken niet in het Nederlands, Engels,
Chinees of Apache; ze denken in een taal van het denken
p. 209 Het doel van lezen is per slot van rekening om
de tekst te begrijpen, niet om hem uit te spreken.
p. 210 De voornaamste les na vijfendertig jaar
onderzoek in artificiële intelligentie is dat de moeilijkste problemen
gemakkelijk zijn en de gemakkelijkste problemen moeilijk.
p. 249 Communicatie tussen mensen is niet louter
overdracht van informatie, zoals bij twee faxapparaten verbonden door een
kabel. Nee, het is een reeks wisselende
gedragingen van gevoelige, berekende, pas bij nader inzien iets begrijpende,
sociale dieren. Wanneer we woorden laten klinken in iemands oren, dan raken we
die personen en onthullen we onze al dan niet eerbare bedoelingen, net alsof we
hem of haar echt aanraken.
p. 282 Zoals de
linguïst Ken Hale het formuleerde: ‘het verlies van een taal maakt deel uit van
een algemener verlies dat wordt geleden door de wereld, namelijk het verlies
van diversiteit in alles wat er is’.
p. 404 In feite
is het diepgewortelde geloof dat mensen hun eigen taal niet kennen een
belemmering voor het doen van taalonderzoek.
p. 406
Alle goede Engelse schrijvers van alle tijden, inclusief
Shakespeare en de meeste taalgoeroes zelf, behoren tot de ergste
regelschenners. De regels zijn niet in overeenstemming
met de logica, noch met de traditie, en als ze ooit zouden worden opgevolgd,
dan zouden ze schrijvers dwingen tot een wollig, lomp, wijdlopig, dubbelzinnig,
onbegrijpelijk proza, waarin bepaalde gedachten niet eens kunnen worden
uitgedrukt.
p. 439: Goede auteurs maken tussen de twee en de
twintig versies van hun tekst, voordat ze die laten publiceren.
p. 444: Ik denk dat ons inzicht in de taal een
bevredigender methode biedt voor het bestuderen van de menselijke geest en de
menselijke natuur.