Pride
and Prejudice, Emma, Mansfield Park: als je van Britse literatuur houdt of je
bent vertrouwd met verfilmingen van dat werk, dan zeggen die titels je
ongetwijfeld iets. Inderdaad, drie
titels van boeken die geschreven werden door Jane Austen, een van de leading
ladies van de Britse literatuur. Ze
overleed al in 1817, inderdaad straks bijna 200 jaar geleden, maar haar naam
leeft nog altijd voort in de klassiekers van de Britse literatuur. Ze werd geboren in 1775 in Hampshire: haar vader
was een belezen gecultiveerde man die zijn acht kinderen ook grondig inwijdde
in de klassieke cultuur. De jonge Jane
verslond boeken en dat was ongetwijfeld de bron waaraan ze zich kon laven en
waar ze zich ook toe aangezet voelde om zelf ook romans te schrijven. Iets was niet evident was in haar tijd, want
romans schrijven én uitgeven was in de eerste plaats een mannenzaak. Gelukkig stemde haar strenge vader ermee in
dat ze haar werk naar een uitgever stuurde, maar dan nog werden haar beroemdste
romans nog tijdens haar leven anoniem uitgegeven. Het opvallendste aan Jane Austens werk is
dat het getuigt van een ongelooflijk sterk inzicht in de kronkels van de
menselijke geest en gevoelswereld: je zou denken dat Austen een rijk gevuld
sociaal leven heeft geleid, maar volgens de meeste biografen was het duidelijk
dat ze zelden of nooit buitenkwam. Vooral de literatuur en de mensen die over
de vloer kwamen bij haar thuis, gekoppeld aan haar scherp observatievermogen, inspireerden
haar tot die unieke rijke romans.
In
de bibiotheek vind je van haar een dun boekje, getiteld Love and Friendship :
dat is een kleine novelle in briefvorm waarin vooral een jonge vrouw het hoge
woord voert over hoe zij een gedwongen
huwelijk met een veel oudere man probeert t e omzeilen. De lezer merkt al snel dat Austen hier haar
personages fel laat overdrijven als ze hun belevenissen vertellen. Een
uitvergroting die duidelijk de spot wil drijven met de briefromans die in die
jaren succesrijk waren. Deze brievenverzameling schreef Jane Austen toen ze nog
maar 16 jaar oud was: je voelt dat de jonge Jane op zoek was naar de juiste
stijl, maar niet echt tot een verhaal kwam dat ze origineel genoeg vond. Dan restte haar toen alleen maar de
mogelijkheid om ironisch de draak te steken
met de gevoelens van de personages en de snelheid waarmee gebeurtenissen
worden beschreven. Duidelijk een
vingeroefening. Vergeet zeker niet de inleiding
van Fay Weldon te lezen want die geeft
voldoende duiding over de plaats van deze briefwisseling in het oeuvre van Jane
Austen.