De economie volgens Yanis Varoufakis, zoals uitgelegd aan zijn dochter.
Economie saai? Neen, zeker niet
als je het vlot leesbare boek van de voormalige Griekse minister van financiën
leest, je weet wel de kale knapperd die de wereld veroverde met zijn
doodnuchtere maar vanzelfsprakende oneliners, Yanis Varoufakis. Een geniaal wiskundige én economist die het
de Europese Unie absoluut niet makkelijk maakte met zijn doorgedreven pleidooi
voor kwijtschelding van de Griekse schuldenberg. Varoufakis heeft dat boek geschreven voor
zijn al even opstandige en mokkende tienerdochter. Helder legt Varoufakis uit hoe het
economisch handelen groeide waarbij hij een scherp onderscheid maakt tussen
belevingswaarde (het genot dat mensen aan goederen of diensten hebben) en de
ruilwaarde (het financieel voordeel dat mensen aan diezelfde goederen of
diensten hebben). Op een
ontluisterende maar toch wel heel aanvaardbare wijze overtuigt Varoufakis de
lezer van zijn visie op schuld, winst, rijkdom, krediet, crisis. Daarnaast vergeet hij niet onophoudelijk te
pleiten voor de belangrijke rol van de staat als regulator, als objectieve en
strenge politieagent die de vrije markt moet bijsturen als ondernemers en
bankiers een loopje nemen met hun investerinsplannen. En er is ook de dreiging voor het milieu.
Interessant aan het boekje van Varoufakis is dat hij in zijn pleidooien
geregeld vertrekt vanuit de kunsten, zoals de literatuur, zoals de Faust van
Marlowe, of Dickens of Goethe. Of de film, zoals the Matrix, de kapstop waaraan
hij diverse invalshoeken van zijn pleidooi ophangt. Uiteindelijk stelt Varoufakis de wetenscahppelijkheid
van de economie in vraag die meer op astrologie dan op astronomie lijkt. Laat je evenwel niet overdonderen door de trefzekere
stijl van Varoufakis, want hoewel hij duidelijk met kennis van zaken schrijft, vergeet
hij af en toe toch wat nuances aan te brengen in zijn verhaal over ondernemen,
politieke en kerkelijk beleid.
Uit het boek geplukt
p. 9: Dat er, als
je goed kijkt, achter elke economische theorie een fascinerend debat
schuilgaat: een debat over menselijke angsten, waaraan tot nog toe alleen
dichters, toneelschrijvers en musici een zinnige bijdrage hebben geleverd.
p.185 Economie
mag dan wiskundige modellen en statistiek gebruiken, maar ze lijkt meer op
astrologie dan op astronomie. In
tegenstelling tot natuurkunde, waarin de natuur zelf de onkreukbare rechter is
van natuurkundige hypothesen, kan economie niet zo functioneren.